ورق از مقاطع فولادی بشمار می‌رود که علاوه‌بر کارایی بسیاری که دارد در انواع سایز و گریدهای مختلف تولید می‌شود. ورق نسوز یکی از انواع این محصول فلزی است. ورق نسوز در صنایع مختلف کاربردهای زیادی دارد. مشخصه‌ها و کارایی ورق نسوز طرفداران بسیاری را به خود جذب نموده است؛ زیرا نتایج و بازدهی بالایی به دنبال خواهد داشت. البته باید به این نکته توجه داشت که نحوه تولید و مواد اولیه ساخت ورق نسوز متفاوت از دیگر ورقهای موجود در بازار آهن است.
فلز نسوز چیست؟
نخست باید به معرفی فلزات نسور بپردازیم البته اغلب خصوصیات و ویژگی‌های ورق نسوز مانند فلزات نسوز است. در مجموع فلزاتی که دارای نقطه ذوب بسیار بالایی هستند، به عنوان فلز نسوز شناخته می‌شوند. فلزات نسوز می‌توانند شکل، کاربرد و خصوصیات مکانیکی و شیمیایی خود را در برابر محیط اسیدی یا بازی، محیط‌های دارای مواد شیمیایی خورنده، محیط‌های پرحرارت و یا فشار بالا حفظ نمایند.
به طور معمول فلزات نسوز دارای دو ویژگی اساسی هستند. این دو ویژگی عبارت است از دارا بودن نقطه ذوب بالاتر از 2200 درجه سانتی‌گراد و مقاومت خزشی بالای 1500 درجه سانتی‌گراد. در نتیجه هر فلزی که این دو ویژگی را داشته باشد، به عنوان فلز نسوز معروف است.
ورق نسوز چیست؟
همان‌طور که پیش تر اشاره شد، فلز نسوز در برابر دمای بالا مقاومت بسیار زیادی از خود نشان می‌دهد و نیز خوردگی و تغیرشکل کمترین اثر را بر این نوع فلزات دارد. به همین دلیل ورق نسوز ساخته شده از این فلزات کاربردهای زیادی خواهد داشت. کاربرد زیاد ورق نسوز به علت ویژگی‌هایی بسیار زیادی است که دارا می‌باشد. ورق نسوز از فلزاتی همچون تنگستن، نیوبیوم، مولیبدن، تانتالیوم، رنیوم تولید می‌شود و با توجه به کاربری مورد نظر، جنس فلز ورق نسوز انتخاب می‌شود.
همه فلزات نسوز دارای یک ویژگی مشترک هستند و آن نقطه ذوب بالای آنها برشمرده می‌شود. فلزات نسوز از لحاظ چگالی، میزان مقاومت در برابر خوردگی و سایش متفاوت هستند که سبب تفکیک محصول ساخته شده و تفاوت در قیمت آنها می‌شود. ورق نسوز در ضخامت و شکل‌های متنوع توسط تولیدکنندگان ایرانی تولید می‌شود. همچنین به صورت شیت و رول شده قابل تهیه می‌باشد و گرید و جنس‌هایی مختلفی داراست.
آشنایی با انواع فولاد نسوز
از ویژگی‌های مهم ورقهای فولاد نسوز می‌توان به متنوع بودن آن اشاره نمود. این ورق‌ها در انواع مختلفی ساخته می‌شوند؛ در مجموع ورقهای فولاد نسوز در انواع زیادی تولید می‌شوند که در اینجا به چند مورد از متداول‌ترین آنها در بازار آهن‌الات اشاره می‌کنیم.
-
ورق فولادی نسوز 304
ورق 304 دارای مقاومت زیادی در برابر حرارت می‌باشد به‌طوری‌که مقاومت این ورق را تا دمای 900 درجه سانتی‌گراد می‌دانند. به علاوه این نوع از ورقهای فولادی از مقاومت قابل قبولی در برابر اکسیده شدن نیز برخوردار هستند.
-
ورق فولادی نسوز 309
از دیگر انواع ورقهای فولادی نسوز می‌توان به ورق فولادی 309 اشاره کرد. این ورق‌ها نیز تا حرارت 1100 درجه سانتی‌گراد مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند و در برابر زنگ‌زدگی نیز از مقاومت بالایی برخوردارند.
-
ورق فولادی نسوز 310
این نوع از انواع ورقهای فولادی نسوز تا دمای 1250 درجه سانتی‌گراد مقاومت دارند.
-
ورق فولادی نسوز 330
ورق فولادی فوق این قابلیت را دارد که تا دمای 2000 درجه سانتی‌گراد از خود مقاومت نشان دهد.
معرفی روش‌های کنترل کیفیت ورق فولادی
انواع فلز نسوز
فلزات زیر معروف‌ترین انواع فلز نسوز هستند:
تانتالیوم
این فلز نسوز مقاومت بسیار زیادی در برابر خوردگی داراست و اغلب در ساخت ابزار پزشکی و جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در ساخت مبدل حرارتی و خازن کاربرد بسیاری دارد.
رنیوم
این فلز بیشتر به عنوان آلیاژ در ترکیب فلزات نسوز استفاده می‌شود و سبب افزایش شکل‌پذیری و استحکام می‌شود.
تنگستن
تنگستن دارای بالاترین نقطه ذوب با دمای 3410 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. این فلز بیشتر در جوشکاری و ساخت لامپ مورد استفاده قرار می‌گیرد. تنگستن در طبیعت به وفور یافت می‌شود. در بین فلزات، چگالی این فلز بسیار زیاد است. ترد و شکننده بودن تنگستن با افزودن آلیاژهایی کم می‌شود. این آلیاژها با کمک فرآیند متالوژی پودر تولید می‌شود که بسیار مقرون به صرفه است. سپس توسط تنکنیک و روش‌های قدیمی ماشین‌کاری می‌کنند.
نیوبیوم
در میان فلزات نسوز، نیوبیوم کمترین چگالی را دار می‌باشد. در دماهای بسیار زیاد مقاومت و کارایی دارد و اغلب در ساخت موتور فضاپیماها و راکتورهای هسته‌ای کاربرد دارد.
مولیبدن
اغلب این نوع فلز به عنوان آلیاژ تقویت‌کننده در فولاد استفاده می‌شود و از دوام بسیار بالایی برخوردار است و قیمت آن ارزان‌تر از تنگستن است. باید به این نکته توجه داشت که سایر فلزاتی که خواص مشابهی با فلزات نام برده دارند و به آنها نیز فلز نسوز گفته می‌شود عبارت‌اند از تیتانیوم، وانادیوم، هافنیوم، روتنیوم، رودیوم، کروم، زیرکونیوم، اوسمیوم و ایریدیوم.
یکی از انواع فلزهایی که جزو فلزات نسوز بشمار نمی‌رود، مس است. در صورتی که یک انتهای نوار مس گرم شود، سر دیگر آن خیلی سریع داغ می‌شود. این فلز رسانایی حرارتی بالایی دارد و تحت گرما به آسانی شکل آن تغییر می‌کند. به همین دلیل جزو فلزات نسوز بشمار نمی‌رود.
اشاره به فلز مس و خصوصیات آن، برای راحت تشخیص دادن فلز نسوز از دیگر فلزات می‌باشد. از فلزات نسوز، وسایل و مصالح قابل استفاده زیادی ساخته می‌شود که یکی از آنها، تولید و ساخت ورق نسوز است. ورق نسوز و در کل فلزات نسوز در برابر خوردگی، تغییرشکل و سایش، مقاومت بسیار مناسبی از خود نشان می‌دهند.
مشخصات ورق نسوز
- چگالی بالا
- نقطه ذوب بالا
- مقاوم در برابر سایش
- مقاومت در برابر خوردگی
- مقاوم در برابر شوک گرمایی
- در برابر انبساط و انقباض پی در پی ترک نمی‌خورد
کاربرد ورق نسوز
بیشترین کاربرد ورق نسوز در صنعت خودروسازی و ساخت بدنه و قطعات ماشین است.
- مبدل حرارتی
- ساخت شیرآلات
- خازن تلفن همراه
- ساخت موتور هوافضا
- ساخت اجزای هواپیما
- ساخت ابزارآلات پزشکی
- ساخت تجهیزات حفاری
- ساخت ابزارآلات برشکاری
- ساخت راکتورهای هسته‌ای
- ساخت تجهیزات نظامی و جنگی
- ساخت تجهیزات دریایی، قایق و کشتی
سخن پایانی
بکارگیری فلزات گوناگون در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی، تجاری، صنعتی به یک امر جدایی ناپذیر تبدیل شده است. امروزه افرادی‌که به عنوان پیمانکار در پروژه‌های مختلف به فعالیت مشغول هستند مجبورند که از فلزهای مختلف کمک گیرند؛ به همین علت لازم است تا با انواع فلزات و ویژگی‌های آنها آشنا باشند تا بتوانند از بهترین و مناسب‌ترین فلزات در پروژه‌های خود استفاده نمایند.